Hadits-Hadits Riwayat Kiai Jawa (Bag 1)

Adalah Syeikh al-‘Allamah Muhammad Yasin ibn Isa al-Fadani al-Makki (1335 – 1410 H), seorang ulama’ besar berdarah Padang yang dijuluki sebagai Musnid al-Dunya (pakar sanad sedunia), pernah memperkenalkan sosok-sosok Kiai Jawa (bahkan Nusantara) ke pentas internasioanl. Beliau menulis kitab fenomenal yang berjudul “Al-Arba’un al-Buldaniyah: Arba’una Haditsan ‘an Arba’ina Syaikhon min Arba’ina Baladan”, kumpulan 40 Hadits dari 40 Guru yang berasal dari 40 daerah. Daerah-daerah yang dimaksud Syeikh Yasin al-Fadani meliputi kota-kota di banyak negara, misalnya Mekah, Madinah, Jeddah dan Tho’if untuk wilayah Arab Saudi; San’a, Mikhlaf Taiz, Zabid, Tarim, Hadromaut, dan lain-lain untuk daerah Yaman; Damasqus, Aleppo, Homs dan Hama di Syiria; Beirut, Lebanon; al-Quds, Palestina; Kairo, Mesir; Kota Fes dan Marrakesh dari Marokko; Baghdad, Irak; Kolkata-India; 11 daerah di Indonesia; dan terakhir adalah daerah Johor-Malaysia. Lewat karyanya itu, beliau menunjukkan sedikitnya 11 ulama’ Nusantara yang patut diperhitungkan di kancah dunia. Dari 11 Ulama’ tadi, 10 diantaranya berasal dari Pulau Jawa.

Berikut ini kami kumpulkan Hadits-Hadits yang diriwayatkan oleh Syeikh al-Musnid Muhammad Yasin al-Fadani dari para Kiai Jawa yang diabadikan di karya beliau tadi.. 

1. Hadits Riwayat KH. Hasyim Asy’ari (4 Jumadil Awwal 1292 – 6 Ramadhan 1366 H), Tebuireng-Jombang

Al-Syeikh al-Kiyahi Hasyim ibn Asy’ari al-Jumbani berkata: menceritakan kepada kami (haddatsana) Syeikh Mahfudz ibn Abdulloh al-Turmusi di Mekah, beliau berkata: menceritakan kepada kami (haddatsana) al-Sayyid Abu Bakr ibn Muhammad Satho, beliau berkata: menceritakan kepada kami (haddatsana) al-Sayyid Ahmad ibn Zaini Dahlan, beliau berkata: menceritakan kepada kami (haddatsana) Syeikh Utsman ibn Hasan al-Dimyathi, ulama' pendatang (nazil) di Mekkah, beliau berkata: menceritakan kepada kami (haddatsana) Imam Abdulloh ibn Hijazi ibn Ibrohim al-Syarqowi, beliau berkata: menceritakan kepada kami (haddatsana) Syeikh Muhammad ibn Salim al-Hifni, beliau berkata: menceritakan kepada kami (haddatsana) Syeikh Abu Hamid Muhammad ibn Muhammad al-Budairi al-Dimyathi, beliau berkata: menceritakan kepada kami (haddatsana) Syeikh al-Nur Ali ibn Yahya al-Zayadi, beliau berkata: menceritakan kepada kami (haddatsana) al-Imam al-Faqih Ahmad ibn Muhammad ibn Hajar al-Haitami al-Makki, beliau berkata: menceritakan kepada kami (haddatsana) al-Jamal al-Sayyid Yusuf ibn Abdulloh al-Armiyuni, beliau berkata: menceritakan kepada kami (haddatsana) al-Imam Jalaluddin Abdurrahman ibn Abi Bakr al-Suyuthi, beliau berkata: menceritakan kepada kami (haddatsana) al-Izz Abdurrahim ibn al-Farrot, beliau berkata: menceritakan kepada kami (haddatsana) Ahmad ibn Muhammad al-Jukhi, beliau berkata: menceritakan kepada kami (haddatsatna) Zainab binti Makki al-Harroniyah, beliau berkata: menceritakan kepada kami (haddatsana) Abu Ali Hanbal ibn Abdulloh al-Roshofi, beliau berkata: menceritakan kepada kami (haddatsana) Abu al-Qosim Hibbatulloh ibn Muhammad al-Syaibani, beliau berkata: menceritakan kepada kami (haddatsana) Abu Ali al-Hasan ibn al-Madzhab, beliau berkata: menceritakan kepada kami (haddatsana) Abu Bakr Ahmad ibn Ja’far al-Qothi’i, beliau berkata: menceritakan kepada kami (haddatsana) Abdulloh ibn Ahmad ibn Hanbal, beliau berkata: menceritakan kepadaku (haddatsani) Bapakku al-Imam Ahmad ibn Hanbal, beliau berkata: menceritakan kepada kami (haddatsana) Ziyad ibn al-Robi’ al-Yuhmidi, beliau berkata: menceritakan kepada kami (haddatsana) Abbad ibn Katsir al-Syami dari penduduk Palestina, dari (‘an) seorang wanita dari penduduk Palestina, dia disebut Fusailah, dia berkata: saya mendengar Bapak saya berkata: Saya bertanya kepada Rosululloh shollallohu alaihi wasallam, maka saya berkata:

أَمِنَ الْعَصَبِيَّةِ أَنْ يُحِبَّ الرَّجُلُ قَوْمَهُ؟

“Apakah termasuk ashobiyah (kefanatikan) jika seseorang mencintai kaumnya?”

Rosululloh menjawab:

لَا، وَلَكِنْ مِنَ الْعَصَبِيَّةِ أَنْ يَنْصُرَ الرَّجُلُ قَوْمَهُ عَلَى الظُّلْمِ

“Tidak, melainkan termasuk ashobiyah adalah jika seseorang menolong kaumnya dalam kedzoliman”.

Hadits ini dikeluarkan Imam Ahmad dalam Musnadnya dengan lafadz dan sanad seperti ini. Imam Bukhori juga meriwayatkan hadits ini dalam al-Adab al-Mufrod dan yang lainnya. Abdulloh ibn Ahmad ibn Hanbal berkata: saya mendengar dari seseorang yang termasuk ahli ilmu bahwa “Bapaknya” bernama Watsilah ibn al-Asqo’, sedangkan Fusailah adalah anaknya.

2. Hadits Riwayat KH. Ahmad Marzuqi bin Mirshod (16 Ramadhan 1293 – 25 Rajab 1352 H), Cipinang Muara-Jakarta

Al-‘Allamah al-Kiyahi Ahmad Marzuqi ibn Mirshod ibn Num (Hasnum) ibn Thoyyib ibn Abdulloh ibn Thohir al-Syawi, ulama’nya (‘allamah) Batavia (Jakarta), berkata: mengkhabarkan kepada kami (akhbarona) al-‘Allamah al-Syeikh Utsman ibn Abdul Wahhab ibn Ahmad ibn Solih al-Sarowaqi (Sarawak) al-Malizi (Malaysia), beliau berkata: mengkhabarkan kepada kami (akhbarona) Solih ibn Khoirulloh al-Umari al-Ridlowi di Madinah al-Munawwaroh, beliau berkata: mengkhabarkan kepada kami (akhbarona) Rofi’uddin ibn Syamsuddin al-Qondahari, beliau berkata: mengkhabarkan kepada kami (akhbarona) Syeikh Muhammad Thohir ibn Sa’d Sunbul, beliau berkata: mengkhabarkan kepada kami (akhbarona) Syeikh Muhammad ‘Arif Jamal Qotani al-Makki, beliau berkata: mengkhabarkan kepada kami (akhbarona) Syeikh Hasan al-Ujaimi al-Makki.

(Pindah Sanad/ح) al-Syeikh Muhammad Thohir Sunbul juga berkata: mengkhabarkan kepada kami (akhbarona) al-Syeikh Abdulloh ibn Hijazi al-Syarqowi, beliau berkata: mengkhabarkan kepada kami (akhbarona) Muhammad ibn Salim al-Khifni, beliau berkata: mengkhabarkan kepada kami (akhbarona) Muhammad ibn Muhammad al-Budairi, beliau berkata: mengkhabarkan kepada kami (akhbarona) Ibrohim ibn Hasan al-Kuroni al-Madani, beliau dan Syeikh Hasan al-Ujaimi berkata: mengkhabarkan kepada kami (akhbarona) Shofiyyuddin Ahmad al-Qosyasyi, beliau berkata: mengkhabarkan kepada kami (akhbarona) Muhammad ibn Ahmad al-Romli al-Shoghir secara ijazah, beliau berkata: mengkhabarkan kepada kami (akhbarona) Abu al-Hasan Muhammad al-Bakri, beliau berkata: mengkhabarkan kepada kami (akhbarona) al-Imam Jalaluddin al-Suyuthi, beliau berkata: mengkhabarkan kepada kami (akhbarona) Abu Abdillah Muhammad ibn Abi al-Hasan Ali al-Bunduqdari, beliau berkata: menceritakan kepada kami (haddatsana) Abu al-Hasan Ali ibn Abi al-Majd, beliau berkata: mengkhabarkan kepada kami (akhbarona) Abu Bakr al-Dimasyqi, beliau berkata: menceritakan kepada kami (haddatsana) al-Hafidz Yusuf ibn Kholil, beliau berkata: mengkhabarkan kepada kami (akhbarona) Abu al-Hasan ibn Abi al-Manshur al-Khoyyath, beliau berkata: mengkhabarkan kepada kami (akhbarona) al-Hasan ibn Ahmad al-Haddad, beliau berkata: menceritakan kepada kami (haddatsana) al-Imam Abu Nu’aim al-Ashfahani al-Hafidz, beliau berkata: menceritakan kepada kami (haddatsana) Abu al-Qosim al-Thobaroni, beliau berkata: menceritakan kepada kami (haddatsana) Dalil ibn Ibrohim ibn Dalil al-Ashfahani, beliau berkata: menceritakan kepada kami (haddatsana) Muhammad ibn Isa Abu Abdillah al-Muqri, beliau berkata: menceritakan kepada kami (haddatsana) Tsabit ibn Muhammad al-Zahidi, beliau berkata: menceritakan kepada kami (haddatsana) Abdurrohman ibn Muhammad al-Muharibi, dari (‘an) al-Harts ibn Suraij al-Minqori, dari (‘an) Abi Ja’far Muhammad ibn Ali ibn al-Husain ibn Ali ibn Abi Tholib, dari Muhammad ibn al-Hanafiyah dari Sayyidina Ali ibn Abi Tholib rodliyallohu anhu, beliau berkata:

Rosululloh shollallohu alaihi wasallam bersabda: 

إِنَّ اللَّهَ فَرَضَ عَلَى أَغْنِيَاءِ الْمُسْلِمِينَ فِي أَمْوَالِهِمْ بِقَدْرِ الَّذِي يَسَعُ فُقَرَاءَهُمْ ، لَنْ تجْهَد الْفُقَرَاءُ إِذَا جَاعُوا أوْ عُرُّوا إلاّ بِما يضَيِّعُ أَغْنِيَاؤُهُمْ ، أَلا وَإِنَّ اللَّهَ يُحَاسِبُهُمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ حِسَابًا شَدِيدًا ، ثم يُعَذِّبُهُمْ عَذَابًا أليماً

“Sesungguhnya Alloh telah mewajibkan orang-orang kaya dari kaum muslimin atas harta mereka dengan sekedar apa yang dapat melapangi orang-orang miskin diantara merela, sehingga orang-orang fakir itu tiadalah akan menderita menghadapi kelaparan dan kesulitan sandang, kecuali karena sikap menelantarkan dari orang-orang kaya mereka. Ketahuilah, bahwa Alloh akan memperhitungkan harta mereka itu di Hari Kiamat dengan ketat, kemudian Alloh akan menyiksa mereka dengan siksaan yang pedih”.

Hadits ini dikeluarkan oleh al-Thobaroni dalam Mu’jam al-Shoghir dengan lafadz dan sanad yang sama, beliau berkata: tidak ada yang meriwayatkan hadits ini dari Abi Ja’far kecuali al-Harts ibn Juraij, begitu juga tidak meriwayatkan dari al-Harts kecuali al-Muharibi, Tsabit ibn Muhammad juga sendirian dalam hadits ini. Sebenarnya telah diriwayatkan dari Ali ibn Abi Tholib dengan beragam lafadz hanya saja tanpa sanad. Abdulloh ibn Imam Ahmad juga meriwayatkan dalam Zawa’id al-Musnad. Dan Imam Ja’far al-Shodiq juga meriwayatkannya di Musnadnya dari bapak-bapaknya dari Ali secara marfu’.

3. Hadits Riwayat KH. Jam’an bin Samun (w. 1381 H), Tangerang

Al-Syeikh al-Mu’ammar al-Kiyahi Jam’an ibn Samun al-Tanqironi (Tangerang) berkata: mengkhabarkan kepada kami (akhbarona) al-Syeikh Nawawi ibn Umar ibn Arobi al-Bantani kemudian al-Makki, penulis tafsir "Maroh Labid li Kasyfi Ma’na al-Qur’an al-Majid", beliau berkata: mengkhabarkan kepada kami (akhbarona) al-Syeikh Ahmad al-Nahrowi, beliau berkata: mengkhabarkan kepada kami (akhbarona) dua Guru, yakni al-Jamal Muhammad al-Fadloli dan al-Syihab Ahmad ibn Ali al-Damhuji al-Syafi’i, mereka berdua berkata: mengkhabarkan kepada kami (akhbarona) al-Syeikh Abdulloh ibn Hijazi al-Syarqowi, beliau berkata: mengkhabarkan kepada kami (akhbarona) dua Syihab, yakni Ahmad ibn Abdul Fattah al-Malawi dan Ahmad ibn Hasan ibn Abdul Karim al-Kholidi al-Jauhari, mereka berdua berkata: mengkhabarkan kepada kami (akhbarona) al-Syeikh Abdulloh ibn Salim al-Bashri al-Makki, beliau berkata: mengkhabarkan kepada kami (akhbarona) Muhammad ibn Ala’uddin al-Babili, beliau berkata: mengkhabarkan kepada kami (akhbarona) Ahmad ibn Kholil al-Subki, beliau berkata: mengkhabarkan kepada kami (akhbarona) al-Najm Muhammad ibn Ahmad al-Fithi (al-Ghithi), beliau berkata: mengkhabarkan kepada kami (akhbarona) Syeikh al-Islam Zakaria ibn Muhammad al-Anshori, beliau berkata: mengkhabarkan kepada kami (akhbarona) al-Izz Abdurrohim ibn al-Farrot al-Hanafi, beliau berkata: mengkhabarkan kepada kami (akhbarona) al-Sholah Muhammad ibn Ibrohim ibn Ahmad ibn Umar al-Sholihi al-Dimasyqi, beliau berkata: mengkhabarkan kepada kami (akhbarona) al-Fakhr Ali ibn Ahmad ibn al-Bukhori, beliau berkata: mengkhabarkan kepada kami (akhbarona) Fadllulloh ibn Sa’d al-Nuqoni, beliau berkata: mengkhabarkan kepada kami (akhbarona) al-Imam al-Hafidz al-Mufassir Muhyi al-Sunnah Abu Muhammad al-Husein ibn Mas’ud al-Farro’ al-Baghowi, beliau berkata: menginformasikan kepada kami (anba’ana) Abdul Wahid ibn Ahmad al-Malihi, beliau berkata: mengkhabarkan kepada kami (akhbarona) Abu Muhammad Abdurrohman ibn Abi Syuraih, beliau berkata: mengkhabarkan kepada kami (akhbarona) Abu al-Qosim Abdulloh ibn Muhammad ibn Abdul Aziz al-Baghowi, beliau berkata: menceritakan kepada kami (haddatsana) Ali ibn al-Ja’d, beliau berkata: mengkhabarkan kepada kami (akhbarona) Syu’bah, dari Alqomah ibn Martsad, beliau berkata: saya mendengar Sa’d ibn Udaidah bercerita, dari Abi Abdirrohman al-Sulami, dari Utsman ibn Affan rodliyallohu anhu,

Dari Rosululloh shollallohu alaihi wasallam, sesungguhnya beliau bersabda:

خَيْرُكُمْ مَنْ تَعَلَّمَ الْقُرْآنَ وَعَلَّمَهُ

“Sebaik-baik kalian adalah orang yang belajar al-Qur’an dan mengajarkannya”.

Hadits dengan sanad shohih dan dikeluarkan dalam Tafsir al-Baghowi. Imam Bukhori juga meriwayatkannya dalam Shohihnya lewat jalur al-Hajjaj ibn Minhal dari Syu’bah.

Bersambung ke BAGIAN-2.